Đề kèo nhà cái 88 gây tranh cãi của VinSpeed: Xin 50 tỷ USD vốn vay công, trả nợ trong…

Một đề xuất "khó tin" đến từ công ty con kèo nhà cái 88 Vingroup đã khiến dư luận dậy sóng: dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam với vốn vay nhà nước không lãi suất trị giá 50 tỷ USD, thời hạn trả lên tới 99 năm, đi kèm quyền phát triển bất động sản quanh các ga tàu.

Vingroup và tham vọng 50 tỷ USD: Dự án hạ tầng hay chiêu bài gom đất vàng?

Hình ảnh kèo nhà cái 88 cafeF

99 năm trả nợ – hợp thức hóa việc không hoàn trả?

Một bài viết đăng trên báo Tuổi Trẻ ngày 11/5 đã bị rút xuống sau vài giờ, nhưng nội dung kèo nhà cái 88 nó tiếp tục lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội. Bài viết tiết lộ rằng VinSpeed – công ty con kèo nhà cái 88 Vingroup – đã đề xuất thực hiện tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam bằng nguồn vốn vay từ nhà nước lên tới 50 tỷ USD, với điều kiện vay không lãi suất, thời hạn trả nợ kéo dài đến... 99 năm.

Theo giới chuyên gia, việc xin vay vốn công với thời hạn gần một thế kỷ chẳng khác nào hợp thức hóa việc không trả nợ. Không một nền tài chính nào có thể xây dựng kế hoạch ổn định cho một chu kỳ dài như vậy. Trong khi đó, doanh nghiệp tư nhân sẽ được toàn quyền vận hành, hưởng lợi nhuận, còn rủi ro lại chuyển sang vai nhà nước và thế hệ tương lai.

Mô hình này mang nhiều nét tương đồng với "chủ nghĩa tư bản thân hữu", nơi các đặc quyền chính sách được tận dụng để thâu tóm tài sản công dưới danh nghĩa hiện đại hóa hạ tầng.

Từ VinSmart, VinFast đến VinSpeed: Điệp khúc đốt tiền và thua lỗ

Lịch sử hoạt động kèo nhà cái 88 Vingroup cho thấy các lĩnh vực sản xuất không phải là thế mạnh kèo nhà cái 88 tập đoàn này:

• VinSmart, từng được kỳ vọng là biểu tượng công nghệ Việt, đã bị khai tử sau vài năm hoạt động cầm chừng.

• VinFast, thương hiệu xe điện đình đám, liên tục báo lỗ hàng tỷ USD, thị phần toàn cầu khiêm tốn, nợ nần chồng chất và phụ thuộc vào các chính sách hỗ trợ trong nước.

Trong bối cảnh đó, việc VinSpeed đề kèo nhà cái 88 tham gia lĩnh vực đường sắt cao tốc – vốn đòi hỏi công nghệ cao, vốn lớn và rủi ro kỹ thuật nặng nề – đặt ra dấu hỏi lớn về động cơ thực sự phía sau.

Cốt lõi vẫn là đất, không phải tàu

Một chi tiết quan trọng trong đề xuất kèo nhà cái 88 là "xin" được phát triển các khu đô thị quanh các nhà ga. Điều này làm dấy lên nghi ngờ rằng mục tiêu chính không phải là hạ tầng vận tải mà là đất đai – tài sản vốn đã làm nên sự tăng trưởng thần tốc của Vingroup trong suốt hai thập kỷ qua.

• Tuyến đường sắt cao tốc sẽ đi qua nhiều thành phố lớn, nơi giá đất có thể tăng vọt nhờ hạ tầng mới.

• Mỗi nhà ga sẽ trở thành điểm nóng bất động sản.

• Việc được phép phát triển các khu đô thị quanh ga sẽ giúp Vingroup dễ dàng "hợp pháp hóa" việc gom đất vàng với giá ưu đãi.

Nếu đề án được chấp thuận, hàng ngàn hecta đất có thể rơi vào tay doanh nghiệp dưới danh nghĩa phục vụ phát triển hạ tầng, nhưng sau đó được khai thác theo mô hình kinh doanh bất động sản quen thuộc: chung cư cao cấp, biệt thự, khu đô thị mới...

Bài học từ những “siêu dự án” thất bại

Không khó để nhận ra mô típ lặp lại từ nhiều siêu dự án trước đây: từ các trạm BOT gây tranh cãi, các khu đô thị "ma" cho đến các liên doanh công nghệ không thành công. Tuy nhiên, đề xuất kèo nhà cái 88 đặc biệt ở chỗ quy tụ đầy đủ các yếu tố rủi ro:

• Quy mô vốn khổng lồ:50 tỷ USD – lớn chưa từng có cho một dự án do tư nhân đề kèo nhà cái 88.

• Điều kiện phi thị trường:vay không lãi, thời gian trả kéo dài gần một thế kỷ.

• Thiên lệch lợi ích:Nhà nước chịu rủi ro, doanh nghiệp thu lợi.

Cần tỉnh táo trước những vỏ bọc hào nhoáng

Đề xuất kèo nhà cái 88 nếu không được kiểm soát chặt chẽ, có thể trở thành gánh nặng tài khóa cho nhiều thế hệ. Việc sử dụng khẩu hiệu "kiến quốc tư nhân" để hợp pháp hóa các lợi ích nhóm sẽ gây bất công trong phân bổ nguồn lực, khiến nền kinh tế tiếp tục lệch hướng – nơi địa tô và quan hệ thay thế đổi mới và năng suất.

Câu hỏi đặt ra lúc này không còn là: "VinSpeed có làm nổi không?", mà là:

"Tại sao một doanh nghiệp liên tục thua lỗ lại được quyền mơ đến 50 tỷ USD vốn công?"

Lê Hải Yến -© Báo TIN TỨC VIỆT ĐỨC

---