Xứ Catalonia đòi ly khai: Câu chuyện lịch sử hàng trăm năm chưa hồi kết - Báo Điện

Do nhiều nguyên do lịch sử, địa chính trị lâu đời, tỷ lệ kèo nhà cái đã trở thành một vùng đất độc đáo, có nhiều nét đặc trưng riêng tại Tây Ban Nha.

Nền văn hóa khác biệt

Catalonialà một khu vực có nền văn hóa, ngôn ngữ và lịch sử riêng biệt ở Tây Ban Nha (TBN).Được nhắc tới trong sử sách lần đầu tiên vào thế kỉ 12, tỷ lệ kèo nhà cái đã tồn tại khoảng hơn 250 năm trước khi chính thức gia nhập TBN vào ngày 11/9/1714.

Từ đó, ngày 11/9 hàng năm được người dân xứ Catalan chọn làm "ngày quốc khánh," nhưng không phải để kỉ niệm chiến thắng, mà nhằm gợi nhớ lại sự thất bại của quân đội Catalan trước 14 tháng công thành Barcelona của vua Philip V thuộc vương triều Bourbon, TBN.Đây cũng là ngày đánh dấu tỷ lệ kèo nhà cái không còn là một xứ độc lập, có chủ quyền.

Dưới thời chính phủ của tướng Franciso Franco, trong giai đoạn từ 1939-1975, văn hóa Catalan bị chèn ép nặng nề.

Những biểu tượng đặc trưng của xứ Catalan như "tháp người" bị cấm đoán nghiêm ngặt và cha mẹ buộc phải đặt tên TBN cho con.

Tháp người, hay "Castells", là một biểu tượng của xứ Catalan. Ảnh: Xinhua

Theo Sergi Mainer, giảng viên văn hóa Catalan tại Đại học Edinburgh, sau khi lên làm Quốc trưởng Tây Ban Nha, tướng Franco không cho phép sử dụng tiếng Catalan tại các nơi công cộng.

"Các cuộc đàn áp diễn ra khắp Tây Ban Nha, nhưng ở Catalan là nặng nề hơn cả."

Tuy vậy, ngày hôm nay, tiếng Catalan vẫn được ít nhất hơn 4 triệu người sử dụng, và được dạy ở mọi trường tiểu học tại tỷ lệ kèo nhà cái. Từ văn hóa, kinh tế cho tới bóng đá, người Catalan luôn thể hiện nét riêng biệt.Họ nói cả tiếng Catalan và TBN, và nhiều người tự coi mình là người Catalan trước khi nhận là người TBN.

Kinh tế mạnh mẽ

Nền kinh tế tỷ lệ kèo nhà cái phát triển mạnh trong những năm thập kỉ 70, đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp nặng và du lịch. Khi tướng Franco qua đời vào năm 1975, TBN lập lại nền dân chủ vào năm 1978, cho phép các khu vực tự trị có thêm nhiều quyền hạn, trong đó có tỷ lệ kèo nhà cái.

Việc phân quyền này nhằm tránh sự việc tập trung quá nhiều quyền lực vào tay một tổ chức hoặc một cá nhân nhất định.

Kể từ đó, tỷ lệ kèo nhà cái đã nhiều lần đòi hỏi nhiều quyền tự trị hơn từ TBN, mong muốn thay đổi các điều khoản trong bộ luật về Quy chế Tự trị nhưng đều bị Tòa án Hiến pháp Tây Ban Nha khước từ.

Trong những tỷ lệ kèo nhà cái gần đây, đường hướng đòi độc lập của Catalan đã bắt đầu trở nên rõ ràng hơn, đặc biệt từ sau khi nợ công ở TBN đạt mức kỉ lục trong tỷ lệ kèo nhà cái 2008.

Trả lời Al Jazeera, ông Lluis Orriols Galve, giáo sư ngành chính trị tại Đại học Madrid, nhận định: "Kể từ thời điểm đó, người dân Catalan đòi hỏi nhiều quyền tự quản hơn và mong muốn được quản lí tiền họ làm ra."

Những người ủng hộ độc lập ở tỷ lệ kèo nhà cái cho rằng, khu vực này đem lại cho TBN nhiều tiền hơn khoản nhận lại được từ chính quyền Madrid. Nhiều chuyên gia cũng khẳng định, một nền kinh tế mạnh cũng là nguyên nhân khiến tỷ lệ kèo nhà cái tự tin hơn trong vấn đề độc lập.

Theo các báo cáo kinh tế, hiện tại, dân số tỷ lệ kèo nhà cái chiếm 16% tổng số dân TBN trong khi đóng góp tới 19% GDP cho quốc gia này. Nền công nghiệp tỷ lệ kèo nhà cái đã liên tục tăng trưởng trong vòng 20 năm qua với ngành hàng hải, giao dịch dệt may.

Tới nay, ngành kinh doanh, dịch vụ và sản phẩm công nghệ cao cũng đem lại nguồn lợi khổng lồ cho tỷ lệ kèo nhà cái. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), nếu xứ sở này trở thành một quốc gia, nó sẽ là nền kinh tế lớn thứ 34 thế giới.

Quyết liệt đòi ly khai

Những cuộc bỏ phiếu đòi quyền độc lập chưa bao giờ được chính quyền TBN công nhận.

Tháng 9/2014, quốc hội Catalan thông qua kêu gọi một cuộc trưng cầu dân ý về việc độc lập. Artus Mas, lãnh đạo tỷ lệ kèo nhà cái thông báo cuộc bỏ phiếu sẽ diễn ra vào ngày 9/11. Phản ứng trước việc này, tòa án TBN phản đối quyết liệt và cho biết sẽ chặn đứng mọi nỗ lực tổ chức trưng cầu.

Tuy nhiên, sau khi lắng nghe đề nghị từ các bên, cuộc bỏ phiếu vẫn được diễn ra, với cùng câu hỏi về quyền độc lập của tỷ lệ kèo nhà cái, nhưng không được chính phủ trung ương TBN công nhận, dù hơn 80% người dân Catalan bỏ phiếu thuận.

Trong cuộc trưng cầu mới đây, bạo lực và căng thẳng lại một lần nữa nổ ra giữa TBN và tỷ lệ kèo nhà cái khi người dân kiến quyết trụ tại các điểm bầu cử và vấp phải sự kiểm soát nghiêm ngặt của lực lượng cảnh sát TBN.

Theo tòa án tối cao TBN, các lá phiếu đòi độc lập đều là phạm pháp vì đã có lệnh yêu cầu ngừng bỏ phiếu. Dù vậy, hàng triệu lá phiếu vẫn được ghi nhận, với mức độ tán thành độc lập lên tới 93%.

Theo Reuters, chính quyền Catalan sẽ dời ngày đơn phương tuyên bố độc lập sang 9/10. Vua TBN Felipe VI đã lên án giới chức trách tỷ lệ kèo nhà cái và gọi đây là hành động vô trách nhiệm.

Tuy nhiên, không phải người dân Catalan nào cũng ủng hộ độc lập. Jorge Amado, chủ tịch tổ chức Somos Todos của người Catalan, bày tỏ: "Cuộc trưng cầu dân ý này không hề có ý nghĩa về mặt pháp luật. Khi các lá phiếu không được đảm bảo độ xác thực, tốt hơn hết là không nên bỏ phiếu."

Nguồn: Trí Thức Trẻ

---