Belarus và Ba Lan: Hai con đường sau tỷ lê kèo nhà cái phe XHCN sụp đổ

Điểm tin thế giới 12 Tháng tư 2025 Lượt xem: 758

Sau sự sụp đổ của Liên Xô và hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu tỷ lê kèo nhà cáio cuối thập niên 1980 – đầu 1990, các quốc gia trong khu vực này đứng trước lựa chọn: tiếp tục đổi mới theo hướng dân chủ và kinh tế thị trường, hoặc duy trì quyền lực tập trung và mô hình chính trị cũ. Trong số đó, Belarus và Ba Lan là hai ví dụ điển hình cho hai con đường phát triển trái ngược – dẫn đến những kết quả khác biệt rõ rệt.

Sau sự sụp đổ của Liên Xô và hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu tỷ lê kèo nhà cáio cuối thập niên 1980 – đầu 1990, các quốc gia trong khu vực này đứng trước lựa chọn: tiếp tục đổi mới theo hướng dân chủ và kinh tế thị trường, hoặc duy trì quyền lực tập trung và mô hình chính trị cũ. Trong số đó,BelarusvàBa Lanlà hai ví dụ điển hình cho tỷ lê kèo nhà cái phát triển trái ngược – dẫn đến những kết quả khác biệt rõ rệt.

1 Belarus Va Ba Lan Hai Con Duong tỷ lê kèo nhà cái Phe Xhcn Sup Do

Người di cư mắc kẹt ở biên giới Belarus-Balan. Ảnh: AFP

Belarus: Bước lùi dân chủ và mô hình "nhà nước cha già"

Sau khi giành độc lập từ Liên Xô năm 1991, Belarus ban đầu có những bước đi cải cách chính trị và kinh tế. Tuy nhiên, từ năm 1994, khi Alexander Lukashenko lên nắm quyền, đất nước dần dần rơi tỷ lê kèo nhà cáio chế độ độc tài.

Chính trị tập trung: Lukashenko kiểm soát toàn bộ hệ thống chính trị, sửa đổi hiến pháp để kéo dài nhiệm kỳ và loại bỏ các đối thủ chính trị.
Kinh tế bảo thủ: Belarus vẫn giữ nền kinh tế nhà nước là chủ đạo, rất ít cải cách thị trường. Do đó, năng suất thấp, kém sáng tạo và lệ thuộc tỷ lê kèo nhà cáio viện trợ từ Nga.
Cô lập quốc tế: Sau các cuộc đàn áp biểu tình lớn (như năm 2020), Belarus bị EU, Mỹ trừng phạt, cô lập trên trường quốc tế, ngày càng dựa tỷ lê kèo nhà cáio Nga cả về kinh tế lẫn quân sự.

Chế độ độc tài của Alexander Lukashenko kéo dài từ năm 1994 tới nay (và đang bước sang nhiệm kỳ thứ 7), đã gây ra nhiều thiệt hại đáng kể cho Belarus trên nhiều phương diện:

Chính trị

Đàn áp đối lập:

Các cuộc bầu cử không minh bạch, bắt bớ và tra tấn người biểu tình, các nhân vật đối lập bị bỏ tù hoặc buộc phải sống lưu vong.

Không có dân chủ:

Hệ thống chính trị bị kiểm soát hoàn toàn, không có tự do báo chí, tự do ngôn luận hay bầu cử thực chất.

Kinh tế

Phụ thuộc tỷ lê kèo nhà cáio Nga:

Belarus bị phụ thuộc nặng nề tỷ lê kèo nhà cáio Nga về năng lượng, thị trường xuất khẩu và viện trợ kinh tế. Điều này làm suy yếu chủ quyền và khả năng tự lực.

Thiếu cải cách kinh tế:

Nhà nước kiểm soát phần lớn nền kinh tế, thiếu cải cách theo hướng thị trường, gây trì trệ và kém cạnh tranh.

Trừng phạt quốc tế:

tỷ lê kèo nhà cái các vụ đàn áp chính trị, nhiều nước phương Tây áp lệnh trừng phạt lên Belarus, khiến nền kinh tế gặp khó khăn.

Quan hệ quốc tế

Cô lập quốc tế:

Belarus ngày càng bị cô lập với phương Tây, mất cơ hội hợp tác kinh tế, giáo dục, khoa học – kỹ thuật với EU và Mỹ.

Lệ thuộc địa chính trị:

Dưới áp lực của trừng phạt và cô lập, Belarus buộc phải xích gần hơn với Nga, thậm chí hỗ trợ Nga trong chiến tranh Ukraine, làm mất lòng dân và nguy cơ bị "nuốt chửng".

Xã hội

Di cư chất xám:

Nhiều người trẻ, trí thức, chuyên gia rời khỏi đất nước để tìm môi trường sống và làm việc tốt hơn.

Áp lực tâm lý và bất mãn xã hội:

Sự đàn áp và thiếu tự do tạo ra tâm lý lo lắng, chán nản và mất niềm tin tỷ lê kèo nhà cáio tương lai trong người dân.

Ba Lan: Cải cách toàn diện và hội nhập châu Âu

Ngược lại, Ba Lan từ rất sớm đã tiến hành các cải cách sâu rộng tỷ lê kèo nhà cái chế độ cộng sản sụp đổ năm 1989, đặc biệt là nhờ phong trào "Công đoàn Đoàn kết" dẫn dắt tiến trình chuyển đổi.

Dân chủ hóa chính trị: Ba Lan nhanh chóng xây dựng hệ thống chính trị dân chủ đa đảng, tổ chức bầu cử tự do, và phát triển xã hội dân sự mạnh mẽ.
Cải cách kinh tế: Với "liệu pháp sốc", Ba Lan chuyển sang kinh tế thị trường, tư nhân hóa, thu hút đầu tư nước ngoài – điều này ban đầu gây khó khăn nhưng về lâu dài đem lại tăng trưởng bền vững.
Hội nhập châu Âu: Gia nhập NATO (1999) và EU (2004), Ba Lan trở thành một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất Đông Âu, đời sống người dân được cải thiện đáng kể.

So sánh một số chỉ số cơ bản (2024)

Tiêu chí Belarus Ba Lan

GDP bình quân đầu người	~7.000 USD	~20.000 USD
Tự do báo chí (RSF)	Hạng ~150/180	Hạng ~57/180
Tình trạng dân chủ (Freedom House)	"Không tự do"	"Tự do một phần" (gần đạt "Tự do")
Tình trạng di cư	Chảy máu chất xám mạnh	Thu hút kiều bào và lao động nước ngoài
Quan hệ quốc tế	Bị trừng phạt, phụ thuộc Nga	Thành viên EU, NATO, G7+

tỷ lê kèo nhà cái, hai số phận

Ba Lan và Belarus từng cùng thuộc khối XHCN Đông Âu, nhưng các quyết định chính trị tỷ lê kèo nhà cái năm 1990 đã đưa họ theo hai hướng khác biệt. Trong khi Ba Lan chấp nhận thay đổi và hội nhập với phương Tây, gặt hái thành công về kinh tế và xã hội, thì Belarus chọn con đường giữ quyền lực tuyệt đối – dẫn đến tụt hậu và cô lập.

Câu chuyện của tỷ lê kèo nhà cái quốc gia này là minh chứng rõ ràng cho tầm quan trọng của cải cách thể chế, tự do chính trị và hội nhập quốc tế trong quá trình phát triển của một đất nước hậu Xô Viết.