Tính cách kèo nhà cái chấm com Việt 150 năm trước dưới con mắt của một samurai Nhật

kèo nhà cái chấm com An Nam ưa lấy sự trá ngụy để lừa dối nhau, không ai tin ai được cả. Rất đỗi bà con quen thuộc cũng không có thể tin cậy nhau được.kèo nhà cái chấm com An Nam không có ý nỗ lực tấn tới, mà lại còn không biết biện biệt sự lợi hay hại, nên hay hư. Việc buôn bán trong nước, họ đều phó cho kèo nhà cái chấm com Tàu

Sone Toshitora 曾根 俊虎/ Tăng Căn Tuấn Hổ) (1847-1910), một võ sĩ thời Bakumatsu (幕末/ Mạc mạt), Đại úy Hải quân Nhật Bản, được coi là nhân vật quan trọng nhất của thuyết Liên Á trong lịch sử cận đại Nhật Bản và là một trong những kèo nhà cái chấm com sáng lập Hưng Á hội. Sone Toshitora từng là học trò của Watanabe Hiromoto (1848-1901), Fukuzawa Yukichi (1835-1901) và Yoshida Kensuke (1838-1893).

Sone Toshitora viết cuốn sách Pháp Việt giao binh ký, 法越交兵紀 bàng chữ Hán, được học giả Phan Khôi trích dịch đăng trên tạp chí Sông Hương, Huế, năm 1937. Để cung cấp thêm tư liệu cho chuổi thảo luận về CĂN TÍNH VIỆT tai CAPHE THỨ 7, Mỗ đăng dưới đây đoạn nói về tính cách kèo nhà cái chấm com , các bạn cho ý kiến nhé:

“kèo nhà cái chấm com An Nam không thiếu kèo nhà cái chấm com có tài có trí. Họ có tánh giỏi nhớ, tuy chưa thể vào sâu trong mọi sự, chứ được cái học mau biết. kèo nhà cái chấm com Pháp đến An Nam mới mười năm nay mà kèo nhà cái chấm com An Nam học tiếng Pháp cũng đã đủ dùng, nói chuyện thường không đến nỗi ngập ngợ; vả lại viết bằng chữ Pháp cũng được nữa.

Họ không phải là không dũng khí.

Nếu cai trị có phương pháp, lấy pháp luật mà chỉnh tề, lấy đạo nghĩa mà cố kết thì sự dũng cảm của kèo nhà cái chấm com An Nam được việc lắm, sẽ không có kèo nhà cái chấm com nước nào ở Đông phương này bằng họ được. Nay vì sự cai trị lỗi phương, trên dưới không noi đường chính, cho nên lòng kèo nhà cái chấm com tàn bạo và khinh bạc thật hết chỗ nói. Coi như giữa chỗ pháp trường, kèo nhà cái chấm com An Nam đến coi tuy thấy sự thảm khốc trước mắt mà họ vẫn đứng hút thuốc tự nhiên, không hề có vẻ thương xót. Như thế là vô tình quá lắm, chứ có phải dũng gì đâu!

kèo nhà cái chấm com An Nam ưa giữ theo tục cũ những mấy trăm năm về trước.

Sự ấy đã thành ra thói quen, không sao chữa được. Nhưng có một điều đáng quý là biết kính kèo nhà cái chấm com trên và giữ pháp luật. Từ khi có giao thiệp với kèo nhà cái chấm com Pháp, họ dần dần bỏ mất cái tính vâng lời ngoan ngoãn ấy đi mà lại cho mình như thế là khai minh tiến bộ thì thật đáng tiếc.

Tuy vậy, những kèo nhà cái chấm com Pháp ở An Nam lại còn ngang ngạnh quá kèo nhà cái chấm com bản xứ nữa, kèo nhà cái chấm com An Nam có thế nào cũng còn là hơn họ. Đối với kèo nhà cái chấm com Pháp, kèo nhà cái chấm com An Nam tuy có vâng lời cũng chỉ bề ngoài thôi, chứ thật ra thì ai nấy đều “dạ trước mặt, trỏ cặc sau lưng” vậy”.

“Coi bề ngoài thì kèo nhà cái chấm com An Nam trong các xứ đều không khác nhau lắm. Nhưng xét kỹ mới thấy tài trí và dũng lực của kèo nhà cái chấm com Nam Kỳ thật thua xa kèo nhà cái chấm com Bắc Kỳ. kèo nhà cái chấm com Nam Kỳ gặp cảnh nghèo không chịu nổi, mà đến lúc giàu cũng không biết giữ cho bền.

kèo nhà cái chấm com nước họ hạng trung bình, không giàu mà cũng không nghèo, thì cai trị không khó mấy. Đến những kẻ siêng ăn nhác làm, ham chơi bời quá chẳng may sa sẩy, hễ mất chỗ sinh nhai là hóa ra ăn trộm. Lại có kẻ nhờ thời may làm nên phú quý thì hay khoe khoang kiêu ngạo, làm phách với kèo nhà cái chấm com dưới mà lờn mặt với kèo nhà cái chấm com trên. Cho nên kèo nhà cái chấm com ta hay nói: “kèo nhà cái chấm com An Nam không biết xử cảnh nghèo mà cũng không biết xử cảnh giàu”. Tóm lại, những sự ấy đều bởi tại giáo hóa chưa đến nơi.”

“kèo nhà cái chấm com bản xứ hay đổi nghề. Có thể bảo họ là “vô hằng tâm (không bền bỉ, kiên trì.) . kèo nhà cái chấm com nào thấy một việc gì trúng ý mình thì nôn nả làm liền, lúc đầu dù có nhọc nhằn mấy cũng ráng chịu. Đến vài tháng hoặc vài năm, đã thấy lộ vẻ biếng trễ rồi, rốt cuộc công việc phải bỏ dở. Khi bỏ rồi, thấy không có nghề làm, lại muốn trở lại nghề cũ. Cái thói ấy, kèo nhà cái chấm com Pháp muốn trừ đi cho họ, nhưng vì mới đến ở, chưa có thể được.

Phụ nữ An Nam có tài gánh gồng buôn bán ở các nơi phố chợ.

Còn chồng họ thì ở nhà uống rượu nói chuyện với bạn bè hàng xóm, ngồi không mà hưởng của vợ làm ra. Cái thói ấy cho đến ngày nay thỉnh thoảng vẫn còn. Trẻ con mất dạy. Chúng nó cũng có học, nhưng chỉ học qua loa những sách dễ dễ của kèo nhà cái chấm com Tàu. kèo nhà cái chấm com lớn không biết cách chỉ bảo trẻ con. Chúng có lỗi cũng không hay răn phạt. Bởi vậy trẻ con đều hung tánh, đến lúc lớn cha mẹ đối với chúng cũng chịu phép.

Con gái 14 tuổi trở lên, đã cho đi chợ bán hàng, ra chỗ đông kèo nhà cái chấm com, rộn tai choáng mắt, sinh ra lắm điều tệ, thế mà cha mẹ cũng chẳng cấm ngăn, để muốn làm gì thì làm…

kèo nhà cái chấm com An Nam không có ý nỗ lực tấn tới, mà lại còn không biết biện biệt sự lợi hay hại, nên hay hư. Việc buôn bán trong nước, họ đều phó cho kèo nhà cái chấm com Tàu, không ngó ngàng đến. kèo nhà cái chấm com Tàu ở đó hay rủ nhau hùn vốn lập công ty để buôn.

Buôn có lời, họ lại chia ra và lập thêm công ty khác. Còn kèo nhà cái chấm com bản xứ thì sẵn tánh khinh bạc, hay nghi ngờ nhau, chống báng nhau, không lập công ty được; cho nên mối lợi trong nước đành phải để cho kèo nhà cái chấm com Tàu tóm thâu.

kèo nhà cái chấm com trong nước ưa lấy sự trá ngụy để lừa dối nhau, không ai tin ai được cả. Rất đỗi bà con quen thuộc cũng không có thể tin cậy nhau được.

Đây thử cử ra một sổ vay nợ để làm chứng: kèo nhà cái chấm com cho vay đặt ra quy điều để ngừa giữ rất nghiêm nhặt, nhưng thường không khỏi bị gạt.

Vì họ cho vay ăn lời nặng quá, có khi số lời gấp đôi số vốn, thì dễ gì mà trả được? Té ra sự gạt nợ cũng tại chủ cho vay tự mình chuốc lấy”.

---