Sự thật về kèo nhà cái icse Bùi Xuân Phái được đấu giá tại Hồng Kông

Họa sĩ Bùi Xuân Phái

Họa sĩ Bùi Thanh Phương vừa tuyên bố sẽ kiện hãng đấu giá Sotheby’s nếu hãng này tiến hành đấu giá những bức kèo nhà cái icse mà anh cho rằng giả kèo nhà cái icse của bố anh - hoạ sĩ Bùi Xuân Phái.

Hoạ sĩ Bùi Xuân Phái là người có kèo nhà cái icse bị vẽ giả nhiều nhất Việt Nam.4 trong 5 bức mà Sotheby's dự định đấu giá theo nhà sưu tập Trần Hậu Tuấn nhìn qua là biết đó là kèo nhà cái icse giả bởi lối mô phỏng phong cách thô vụng.

Đấu giá... kèo nhà cái icse giả

Theo ông Bùi Thanh Phương dễ dàng nhận ra 4 trong 5 bức kèo nhà cái icse Bùi Xuân Phái Sotheby’s dự định đấu giá tại Hồng Kông là giả. Ông Phương cho biết mặc dù có rất nhiều người chép kèo nhà cái icse Phái và nhái theo phong cách của hoạ sĩ này thì “kèo nhà cái icse Bùi Xuân Phái không thể làm giả”.

Có thể nhái Bùi Xuân Phái về phong cách chứ không thể nhái những kỹ thuật của ông, bởi những kỹ thuật đó phải là những người thân cận mới biết được.

Ông Phương đã nêu ra những đặc trưng của kèo nhà cái icse Phái mà những bức kèo nhà cái icse giả không thể bắt chước. Đầu tiên để diễn tả cảm xúc mãnh liệt đồng thời thể hiện kỹ thuật điêu luyện, Bùi Xuân Phái thường sử dụng bay hoặc dao chứ ít khi dùng cọ.

Vì vậy bề mặt kèo nhà cái icse của ông thường gồ ghề chứ không nhẵn. Vẽ phố hay vẽ chèo, họa sĩ không sa vào miêu tả, ông thường lược bỏ những chi tiết vụn vặn để mang đến sự ấn tượng cho tổng thể.

Từ những nhận định cơ bản trên soi vào 5 bức Sotheby’s đấu giá gồm: Phác thảo, Chèo, Phố, Cảnh phố và Mèo đỏ; họa sỹ Bùi Thanh Phương chỉ công nhận bức “Mèo đỏ” vẽ nhân dịp Tết Đinh Mão (1987) là kèo nhà cái icse thật. Những bức kèo nhà cái icse còn lại nếu không là sự sao chép thô vụng thì cũng mô phỏng chế tác theo những kiểu dáng của những bức kèo nhà cái icse nổi tiếng của Phái.

kèo nhà cái icse “Phác thảo” (đượccho là"kèo nhà cái icse Phái" giả) tại nhà đấu giá Sotheby’s

Cũng theo ông Phương đây không phải là lần đầu tiên nhà đấu giá Sotheby’s bán kèo nhà cái icse Bùi Xuân Phái giả. Đó là ba bức “Trước giờ biểu diễn” (bị đổi tên thành “Các diễn viên Chèo”), “Ông Trần Thịnh” và "Phố cổ" (bị đổi tên thành “Những ngôi nhà”). Hiện bức “Trước giờ biểu diễn” còn đang ở Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

Ông Phương lo ngại nghĩ về nguy cơ “hữu danh vô thực” của cha ông cũng như các họa sĩ bậc thầy của Việt Nam khác khi mà lượng kèo nhà cái icse giả ghi danh họ còn nhiều hơn cả kèo nhà cái icse thực. Ông nói đùa: “Có người bảo lúc sống số kèo nhà cái icse bố tôi vẽ còn ít hơn số kèo nhà cái icse đề tên ông khi ông đã chết”.

Chuyện không củariêng "kèo nhà cái icse Phái"

Vấn nạn kèo nhà cái icse giả đã hoành hành ở Việt Nam đồng thời cùng với việc xuất hiện thị trường ranh cuối thập niên 80 đầu thập niên 90 thế kỷ trước, được coi là phát hiện mới của khu vực và thế giới. Những bất cập trong quản lý thị trường tranhkhiến nạn kèo nhà cái icse giả càng ngày càng lũng đoạn.

Có những lò chuyên sản xuất trang phố Bùi Xuân Phái, cũng mái ngói lô xô, tường xám rêu phong nặng lòng hoài cổ và chữ ký quen thuộc của ông. Còn hoạ sĩ Nguyễn Tư Nghiêm kể rằng: Nhiều vị khách nước ngoài đến hỏiông về bức kèo nhà cái icse họ vừa mua là Nghiêm thật hay Nghiêm giả, hầu hết là giả...(!)

kèo nhà cái icse “Chèo” của Bùi Xuân Phái

Hoạ sao chép này nhanh chóng lan sang kèo nhà cái icse của các hoạ sĩđương đại nổi tiếng như Lưu Công Nhân, Trần Lưu Hậu, Đỗ Quang Em, .... Từ công nghệ này, những tác phẩm ăn khách được nhân bản với số lượng lớn, thị trường kèo nhà cái icse Việt Nam chưa kịp lớn đã chết non trong tay những kẻ "thấy người ăn khoai vác mai đi đào".

Tạp chí Asian Arts - New một tạp chí mỹ thuật hàng đầu trong khu vực đã nhận xét: "Việt Nam là nước có trường Mỹ thuật đầu tiên ở châu Á. Cho đến nay đời sống mỹ thuật ở thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội vẫn tiếp tục phát triển nhộn nhịp hơn cả trong khu vực ASEAN. Nhưng thiếu các chế định cụ thể chặt chẽ để có một thị trường kèo nhà cái icse phong phú hơn và đáng tin cậy. ỞSingapore với số lượng hoạ sĩ ít hơn và hoạt động không sôi nổi bằng nhưng đã trở thành trung tâm của khu vực và có bảo tàng Mỹ thuật Quốc tế". Đó là một cảnh báo về nguy cơ thả nổi uy tín của thị trường mỹ thuật Việt Nam.

Cho đến nay, ông Phương đã gửi năm lá thư chính thức cho người phụ trách mục đấu giá của Sotheby’s tại Hồng Kông tuy nhiên chưa nhận được bất kỳ hồi âm nào. Nếu tiếp tục không nhận được phúc đáp, ông Phương cho biết, ông sẽ đâm đơn kiện ra Tòa án CH Pháp.

“Đây không chỉ là việc của cá nhân Bùi Xuân Phái mà còn là vấn đề tôn trọng văn hóa. Tôi sẽ theo kiện đến cùng dù tốn kém để đòi lại quyền tôn trọng cho tất cả các họa sĩ Việt Nam” - họa sĩ Bùi Thanh Phương quả quyết.

Theo Chu Hồng Tiến

---