Nhà làm phim Sơn Tinh, Thủy Tinh cần nộp phí tác quyền cho... Cục kèo nhà cái châu âu sản

Theo đề xuất của PGS.TS Trần Văn Hải, nhà làm phim Sơn Tinh, Thủy Tinh từ truyền thuyết cùng tên có nghĩa vụ trả tác quyền là phí khai thác, sử dụng kèo nhà cái châu âu cho cơ quan đại diện cho chủ sở hữu là Cục kèo nhà cái châu âu.

Theo ông Trần Văn Hải, nhà kèo nhà cái châu âu xuất Trương Ngọc Ánh và đạo diễn Victor Vũ cần trả phí tác quyền cho cộng đồng sở hữu truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh khi làm phim từ truyện này - Ảnh tư liệu

Đây là đề xuất của ông Trần Văn Hải (Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội) về tác quyền được đưa ra tại hội nghị - hội thảo xin ý kiến góp ý hồ sơ dự án Luật kèo nhà cái châu âu (sửa đổi) do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức ngày 13-11 tại Hà Nội và trực tuyến tới 44 điểm cầu trong cả nước.

PhimAladdin và cây đèn thầncủa Mỹ cũng không trả tác quyền cho người Trung Đông

Ông Hải lập luận theo Luật Sở hữu trí tuệ hiện nay thì cộng đồng nơi di sản văn hóa phi vật thể được sáng tạo, thực hành và lưu truyền không thể thu lợi nhuận khi người khác khai thác kèo nhà cái châu âu phi vật thể.

Bất cập này không chỉ kèo nhà cái châu âuễn ra ở Việt Nam mà cả ở thế giới.

Ông Hải lấy ví dụ,Aladdin và cây đèn thầnlà một trong những truyện đặc sắc nhất trong bộ truyệnNghìn lẻ một đêmcủa vùng Trung Đông. Cộng đồng cư dân vùng Trung Đông đã sáng tạo, thực hành và lưu truyềnAladdin và cây đèn thần.

Ngày 24-5-2019, tại Mỹ, đạo kèo nhà cái châu âuễn Guy Ritchie công bố bộ phimAladdin và cây đèn thầnlà chuyển thể từ truyệnAladdin và cây đèn thần.

Bộ phim rất thành công với nhiều giải thưởng, cũng như thành công về doanh thu. Theo ông Hải, thống kê ngày 13-9-2023 bộ phim này đã đạt mức lợi nhuận là 322,6 triệu USD.

Theo Công ước Berne, khi truyện cổAladdin và cây đèn thầnđược công bố tại Iran thì ngay lập tức và vô điều kiện, tất cả các quốc gia thành viên Công ước Berne (trong đó có Hoa Kỳ) phải bảo hộ nó.

Nhưng trong thực tế, cộng đồng cư dân vùng Trung Đông, những người đã sáng tạo, thực hành và lưu truyềnAladdin và cây đèn thầnkhông được hưởng lợi nhuận từ bộ phim phái sinh từ truyện này.

Tại Việt Nam, hiện nay các đài truyền hình phát sóng các tiết mục trình diễn hát xoan - một kèo nhà cái châu âu phi vật thể đại diện của nhân loại, nhưng cộng đồng sở hữu di sản là người dân Phú Thọ lại không hề được hưởng quyền tài sản.

Nguyên do là vì Luật Sở hữu trí tuệ chưa quy định người khác khai thác kèo nhà cái châu âu phải trả phí khai thác, sử dụng cho cộng đồng sở hữu di sản.

PhimSơn Tinh, Thủy Tinhcũng nên trả phí tác quyền cho cộng đồng

Vì vậy, ông Hải đề xuất điều 4 của Luật Di sản văn hóa sửa đổi cần quy định cộng đồng nơi kèo nhà cái châu âu được sáng tạo, thực hành và lưu truyền chính là chủ sở hữu của kèo nhà cái châu âu đó và phải được hưởng quyền tài sản với kèo nhà cái châu âu bên cạnh quyền nhân thân.

Trong số các quyền tài sản đối với kèo nhà cái châu âu ông Hải đề xuất có quyền hưởng lợi nhuận từ việc cho phép người khác làm tác phẩm phái sinh từ kèo nhà cái châu âu.

Ông Hải lấy ví dụ về thực thi quyền hưởng lợi nhuận từ việc cho phép người khác làm tác phẩm phái sinh từ kèo nhà cái châu âu: Victor Vũ và nhà sản xuất Trương Ngọc Ánh chuyển thể thần thoạiSơn Tinh, Thủy Tinhthành tác phẩm điện ảnh.

Truyền thuyếtSơn Tinh, Thủy Tinhthuộc kèo nhà cái châu âu do Nhà nước là chủ sở hữu. Nhà sản xuất bộ phimSơn Tinh, Thủy Tinhcó nghĩa vụ trả phí khai thác, sử dụng kèo nhà cái châu âu này cho Cục Di sản văn hóa là cơ quan đại diện cho chủ sở hữu đối với kèo nhà cái châu âu do Nhà nước là chủ sở hữu này.

Trước câu hỏi củaTuổi Trẻ Onlinevề thời hạn thực thi quyền tác giả chỉ kéo dài 70 năm sau khi tác giả qua đời theo Công ước Berne và 50 năm theo pháp luật Việt Nam, trong khi những truyền thuyết nhưSơn Tinh, Thủy Tinh, di kèo nhà cái châu âu hát xoan... đã có từ rất lâu, ông Hải nói:

"Cộng đồng là tác giả của những kèo nhà cái châu âu phi vật thể này, mà cộng đồng thì tồn tại vĩnh viễn, bởi vậy việc bảo hộ quyền công bố và quyền tài sản đối với kèo nhà cái châu âu phi vật thể không bị giới hạn về thời gian".

Nguồn: Báo TUỔI TRẺ

---